یکسال مانده به پیروزی انقلاب اسلامی با شدت گرفتن اعتراض های مردم و تظاهرات میلیونی آنها، شاه فرصت خرید و وارد کردن سلاح های سنگین را نداشت و تنها سلاح هایی که در این مدت وارد کشور می شد ابزار شکنجه و سلاح های سبکی بود که بر علیه مردم به کار گرفته می شد. ایران تا دو سال و هفت ماه پس از انقلاب نیز، امکان ارتقاء نیروهای مسلح و تسلیحات خود را نداشت و درگیر جنگ های داخلی بود ولی عراق با کمک 36 کشور با سرعت و بدون هیچ محدودیتی ارتشی قدرتمند آماده کرده بود.
گذشته از برتری عراق در تعداد سلاح های موجود، آنها از نظر کیفیت سلاح ها نیز از ایران برتر بودند؛ به عنوان مثال علاوه بر آمریکا، فرانسه هواپیماهای فوق مدرن سوبراتاندارد خود را به عراقی ها اجاره داده بود؛ یا روسیه انواع هواپیماهای ساخت روز خود مثل میگ و سوخو را بدون کمترین محدودیت در اختیار عراق قرار می داد. اما ایران چون در محاصره نظامی دنیا بود، امکان خرید هواپیماهای جدید و مدرن را نداشت.
در مورد نیروی انسانی هم با توجه به اینکه جمعیت کشور عراق کمتر از نصف جمعیت ایران بود در طول جنگ این کشور همواره از نیروی انسانی بیشتری برخوردار بود. این برتری عراق دو دلیل داشت: یکی اینکه صرف نظر از سربازان عراقی، سربازان کشورهای دیگر عربی هم در کنار ارتش عراق علیه ایران می جنگیدند. از طرف دیگر حضور در جبهه های جنگ در ایران داوطلبانه بود، یعنی اجباری در اینکه حتماً همه جوانان در جبهه ها حاضر شوند، نبود؛ غیر از سال آخر جنگ که اعزام به دوره سربازی و حضور 20% از کارکنان واجد شرایط جسمانی ادارات دولتی در جنگ اجباری شد.
آمار تسلیحاتی و نیروی نظامی دو کشور در آخر جنگ بیانگر بخشی از این نابرابری تسلیحاتی و نیروی نظامی دو کشور است.
هواپیمای جنگی: موجودی ایران: 200 فروند؛ موجودی عراق: 610 فروند + 90 فروند هواپیمای آمریکایی و اروپایی که در ناوهای این کشورها در خلیج فارس بودند.
هلی کوپتر (بالگرد): موجودی ایران: 300 فروند؛ موجودی عراق: 325 فروند+تعدادی بالگرد که درناوهای کشورهای غربی درخلیج فارس بود.
تانک و خودروی زرهی: موجودی ایران: 1050 دستگاه؛ موجودی عراق: 6230 دستگاه.
توپخانه دور برد: موجودی ایران: 600 دستگاه؛ موجودی عراق: 3900 دستگاه.
نیروی نظامی: موجودی ایران: 655000 نفر؛ موجودی عراق: 800000 نفر.
خسارت عراق
1. هواپیما: 238 فروند 2. هلی کوپتر (بالگرد) 91 فروند 3. زرهی 7360 دستگاه 4. توپخانه 965 قبضه 5. نیروی انسانی 410000 نفر.1
تعداد کل شهدای رزمندگان اسلام در جنگ تحمیلی عراق بر ایران، طی آخرین آمار 188015 (صد و هشتاد و هشت هزار و پانزده) نفر اعلام شده است.2
در جنگ تحمیلی ۱۷۲۰۵۶ نفر در جبهه ها و ۱۵۹۵۹ نفر در بمباران شهر ها به شهادت رسیدند.
در بین شهدای دفاع مقدس: شهدای معلم سه هزار و هفتصد و بیست و هشت نفر؛ شهدای دانش آموز سی و شش هزار و صد و شصت و هفت نفر؛ شهدای روحانی دو هزارو هفتصد و پنجاه و هفت نفر؛ شهدای ارتش چهل و هشت هزار نفر؛ شهدای بسیجی هشتاد و پنج هزار و دویست و بیست و دو نفر بوده اند.
شهدای اقلیت های دینی: هشتاد و هشت نفر مسیحی؛ شانزده نفر کلیمی؛ و نه نفر زرتشتی بودند.
میانگین سن شهدا، ۲۲ سال بوده است.
۴۴% از شهدا دارای میانگین سنی بین ۱۶ تا ۲۰ سال بوده اند.
۷۱% از شهدا مجرد بوده اند.
تقریبا بیست هزار تن از شهدا از اسماء "الله"، چهل و پنج هزار تن "محمد"، سی هزار تن "علی"، بیست هزار تن "رضا"، سیزده هزار تن "حسین"، پنج هزار و چهارصد تن "اکبر"، و سه هزار و پانصد تن "اصغر" برخوردار بوده اند.
در طول ۸ سال دفاع مقدس ۲۲۸۰۸ نفر امدادگر و ۲۲۷۶ نفر پزشک زن به جبهه ها اعزام شدند. در فهرست شهدای جنگ تحمیلی، نام چهار هزار و سیصد و شصت و سه نفر شهیده زن به چشم می خورد که بیشتر آنها در بمباران و موشک باران شهرها به شهادت رسیدند.
در طول هشت سال دفاع مقدس، سیصد و بیست هزار نفر از رزمندگان اسلام جانباز شدند.
در حال حاضر صد هزار جانباز شیمیایی در کشور وجود دارد. حدود هشت هزار جانباز نیز در شرایط بحرانی می باشند.
در حال حاضر در کشور بیش از پنج هزار زن جانباز وجود دارد که از این میان سه هزار نفر بالای ۲۵ % جانبازی دارند.
در طول هشت سال دفاع مقدس حدود چهل و پنج هزار نفر از رزمندگان اسلام به اسارت نیروهای عراقی در آمدند که مردم به آنها لقب آزادگان دادند.
در طول هشت سال دفاع مقدس حدود بیست و پنج هزار نفر مفقودالاثر شدند که تا کنون پیکر مطهر نزدیک به بیست هزار تن از آنها در عملیات های متعدد تفحص پیدا شده است.
رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، بیش از 200 عملیات بزرگ و کوچک انجام دادند؛ یعنی هر دو هفته یک عملیات. بخشی از این عملیات برای بیرون راندن متجاوزان از خاک ایران بود و تا بهار سال 1361 به طول انجامید و در خرداد ماه سال 1361 با بازپس گیری خرمشهر قسمت عمده مناطق اشغال شده ایران آزاد شد و فقط چند منطقه در مرزهای غربی در اختیار ارتش عراق ماند.
پس از این، نیروهای ایران وارد خاک عراق شدند و به دلایل زیر به تعقیب متجاوزین پرداختند:
1. عراقی ها از این مناطق با موشک و سلاح های دوربرد شهرهای مرزی ایران را مورد هدف قرار می دادند و روزانه تعداد زیادی از هموطنان ما را به شهادت می رساندند.
2. هنوز چند شهر ایران در قسمت غربی مثل نفت شهر، مهران و... در اشغال عراق بود.
3. تجربه نشان می داد صدام وقتی ضعیف است و توان حمله و اشغال شهرهای ایران را ندارد صلح دوست می شود و ادعای صلح و آشتی می کند اما وقتی قدرتمند می شود تنها فکری که دارد حمله، ویرانی و کشتار است. به همین جهت برای باز داشتن صدام از حمله دوباره و اشغال شهرهای ایران، رزمندگان اسلام بخش هایی از خاک عراق را از سلطه صدام آزاد کردند که مردم آن شهرها با نقل و شیرینی از آنها استقبال نمودند.
4. دلیل دیگر، میلیاردها تومان خساراتی بود که عراق به مردم و اقتصاد کشورمان وارد کرده بود و باید حاکمان عراق این خسارات را پرداخت می کردند.
5. مهمتر از همه اگر رزمندگان ایران از مرزهای بین المللی گذر نمی کردند و در آنجا از کشور دفاع می کردند، علاوه بر مشکلات ذکر شده، زورمندان جهان که سازمان ملل متحد درسلطه آنهاست، هیچگاه اجازه نمی دادند قطعنامه ای تصویب شود که متجاوز بودن عراق را اعلام و با این کار زمینه ادعای خسارت از سوی ایران فراهم شود.
پس رزمندگان ما با ورود به خاک عراق هم فرصت سازماندهی و حمله را از عراقی ها گرفتند، هم شرایط را برای رسیدن کشورمان به حقوق خود مساعد کردند.
1. حمله شیمیایی؛ عراق در طول جنگ ۳۵۰۰ بار به ایران حمله شیمیایی